-
1 хезмәт
сущ.1) в разн. знач. труд ( как процесс), трудова́я де́ятельность || трудово́йхезмәт җитештерүчәнлеге — производи́тельность труда́
акыл хезмәте — у́мственный труд
мәҗбүри хезмәт — принуди́тельный труд
кул хезмәте — ручно́й труд
физик хезмәт — физи́ческий труд
хезмәт герое — геро́й Труда́
хезмәте юкның хөрмәте юк — (посл.) кто не тру́дится, тот не в почёте
чын бәхет - намуслы хезмәттә — (погов.) по́длинное сча́стье - в добросо́вестном труде́
хезмәт батырлыгы — трудово́й по́двиг
хезмәт даны — трудова́я сла́ва
хезмәт дисциплинасы — трудова́я дисципли́на
хезмәт кереме — трудово́й дохо́д
хезмәт күнекмәләре — трудовы́е на́выки
хезмәт стажы — трудово́й стаж
хезмәт тәрбиясе — трудово́е воспита́ние
хезмәт халкы — трудово́й наро́д
2) труд, рабо́та (как результат, произведение)фәнни хезмәт — нау́чный труд (рабо́та)
3) труд ( количество труда); уси́лия, стара́ния; эне́ргияүз хезмәте бушка китмәгән — его́ уси́лия не пропа́ли да́ром
зур хезмәт кую — вложи́ть (затра́тить) мно́го труда́, мно́го сил
хезмәтсез җиләктә ләззәт юк — (посл.) я́года, добы́тая без труда́, не доставля́ет наслажде́ния
4)а) разг. рабо́та, до́лжность; слу́жба, служе́бная обя́занность || служе́бный, рабо́чий, должностно́йаңа бригадир хезмәтен йөкләү — возложи́ть на него́ обя́занности бригади́ра
хезмәт вакыты — служе́бное (рабо́чее) вре́мя
хезмәт йомышы — должностно́е (служе́бное) поруче́ние
б) слу́жба (во́инские обя́занности)солдат хезмәте — солда́тская слу́жба
5) заслу́га, заслу́гианың фәндә хезмәте зур — его́ заслу́ги в нау́ке велики́
6) слу́жба, обслу́живание, услу́га (-ги)хәвефсезлек хезмәте — слу́жба безопа́сности
диспетчерлык хезмәте — диспе́тчерская слу́жба
•- хезмәт итү
- хезмәт иясе
- хезмәт иясе халкы
- хезмәт кенәгәсе
- хезмәт дәфтәре
- хезмәт көне
- хезмәт күрсәтү
- хезмәт күрсәтүчән
- хезмәт күрсәтүчәнлек
- хезмәт тутыру
- хезмәт урыны
- хезмәт хакы
- хезмәткә сәләтле
- хезмәткә сәләтлелек
- хезмәттән тыш -
2 солдат
сущ.солда́т || солда́тскийбер взвод солдат — взвод солда́т
батыр солдат — хра́брый солда́т
яралы солдат — ра́неный солда́т
революция солдаты — солда́т револю́ции
солдат хезмәте — солда́тская слу́жба
солдатка алу — призыва́ть в солда́ты ( на военную службу)
солдатта хезмәт итү — служи́ть (быть) в солда́тах ( на военной службе)
солдаттан кайту — отслужи́ть в солда́тах; возврати́ться из а́рмии ( со службы)
-
3 солдатский
-ая; -оесолдат...ысолдатская служба — солдат хезмәте, солдатта хезмәт итү
солдатский хлеб уст. — солдат икмәге
-
4 солдатчина
ж; уст.солдат хезмәте, солдатта хезмәт итү, солдатлык -
5 комиссияләнү
страд. от комиссияләүкомиссова́тьсясолдат хезмәтеннән коми́ссияләнү — комиссова́ться от солда́тской слу́жбы
-
6 масса
I сущ.1) физ. ма́сса (тела, вещества, атома; жидкая, огненная)салкын һава ма́ссасы — ма́сса холо́дного во́здуха
ма́сса берәмлеге — едини́ца ма́ссы
2) ма́сса ( тестообразное вещество)магма ма́ссасы — магмати́ческая ма́сса
эрегән корыч ма́ссасы — распла́вленная ма́сса ста́ли
II сущ.тоташ бер ма́сса булып — сплошно́й ма́ссой
ма́сса, ма́ссыхезмәт ияләре ма́ссасы — трудя́щиеся ма́ссы
ма́сса арасында булу — быть в гу́ще ма́ссы
ма́сса сүзенә колак салу — прислу́шиваться к го́лосу ма́ссы
эшче-солдат ма́ссалары — рабо́че-солда́тские ма́ссы
киң ма́сса өчен — для широ́кой ма́ссы
ма́ссаларның хезмәт һәм политик активлыгы үсү — рост трудово́й и полити́ческой акти́вности масс
-
7 исемсез
прил.1) безымённый, безымя́нный, неизве́стный, безве́стный (солдат, погибший на войне, пропавший без вести герой)исемсез солдатка һәйкәл — па́мятник неизве́стному солда́ту
2) не име́ющий и́мени, назва́ния, без и́мени, без назва́ния, безымя́нный (приток реки, полустанок)исемсез елга — ре́чка без назва́ния
исемсез хезмәт — безымя́нный труд
3) незна́тный, ниче́м не просла́вленный; не име́ющий зва́ния (о писателе, артисте, враче, учёном и т. д.)4) не получи́вший ещё и́мени ( о ребёнке)исемсез бала елак була — (посл.) ребёнок без и́мени быва́ет плакси́вым
• -
8 конвойчы
сущ.конвои́р || конво́й́ныйконвойчылардан качып китү — убежа́ть от конвои́ров
конвойчы хезмәте — конво́йная слу́жба
конвойчылар отряды — отря́д конво́йных
конвойчы солдат — конво́йный солда́т; солда́т-конвои́р
конвойчы суднолар — конво́йные су́дна
-
9 гренадер
м; ист.гренадер (революциягә кадәрге Россиядә: махсус полкта хезмәт итүче озын гәүдәле солдат яки офицер) -
10 егерь
м -
11 кавалергард
-
12 наёмный
-ая; -ое1) ялланган, ялланып эшләүче, яллы, ялланулы2) хак биреп вакытлыча алынган, вакытлыча файдалануга алынган
См. также в других словарях:
солдат — и. 1. Армиядә хезмәт итүче, хәрби дәрәҗәсе булмаган кеше 1. Хәрби хезмәт солдатка каралу, солдаттан кайту 3. Элекке заманда: солдат хезмәтендә булган кеше тур … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
мобилизация — 1. Сугыш башлану уңае белән запастагы хәрби хезмәткә яраклы кешеләрне солдат хезмәтенә алу. күч. Хезмәт ияләрен, барлык көчне нин. б. ашыгыч гомум бурычны үтәү өчен туплау, оештыру эше 2. Тыныч вакыттагы барлык кораллы көчләрне сугышчан хәлгә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
уйнау — 1. Шаяру, күңел ачу. Спортның бер төре булган нин. б. уен белән вакыт үткәрү, ял итү. Уен өчен берәр нәрсәдән файдалану, хәрәкәт ясау ферзь белән уйнау 2. Нин. б. әйберне үзе дә сизмичә бернинди максатсыз әйләндерү, хәрәкәтләндерү, кирәкмәгән эш… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
лашманчылык — иск. Рев. кадәр солдат хезмәтеннән һәм төрле эш йөкләмәләреннән азат ителгән дәүләт крестьяннарының үз якларыннан китеп кораблар төзү өчен урман кисүе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
солдатка — и. Ире армиядәге, солдат хезмәтендәге хатын … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шеврон — 1. Солдат һәм кече офицерларның сул җиңендәге, хәрби хезмәт срогыннан тыш ничә ел хезмәт итүен белдерә торган, почмак форм. тегелмә 2. Яраланган булуны белдереп уң күкрәккә тегелә торган кызыл яки алтын төсендәге тасма … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
вестовой — Офицерның хезмәткә бәйле йомышларын үтәү өчен билгеләнгән солдат; йомышчы солдат … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
башыбозык — 1. Төрек сугышчысы, регуляр армиядә хезмәт итмәгән солдат 2. күч. Тиле батыр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
денщик — Патша армиясендә һәм флотында: офицерны яки түрәнең шәхси йомышларын, эшләрен башкарып торган хезмәтче солдат … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
егерь — 1. Профессиональ аучы 2. Кайбер армияләрдә махсус укчылар полкында хезмәт итүче солдат … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кавалергард — Патша армиясендә атлы гвардия полкында хезмәт иткән солдат яки офицер … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
